Voor de Roermondse slachtoffers van de Holocaust is er sinds 2007 een herdenkingsmonument op de binnenplaats van de voormalige synagoge in de Hamstraat: een stèle van de Joodse kunstenaar Appie Drielsma met 133 namen van mensen die in Roermond geboren zijn of gewoond hebben en die in de oorlog zijn omgebracht tijdens de vervolging, in werkkampen of in vernietigingskampen. Verder loopt er sinds 2019 een project om ook in Roermond Stolpersteine te plaatsen bij woningen van omgekomen Joden en verzetsmensen. Stolpersteine zijn bronzen 'struikelstenen' met iemands naam en de data van zijn of haar geboorte, deportatie en overlijden.
Voor de Sinti bestaat zo'n monument (nog) niet. Er is zelfs geen nauwkeurige namenlijst van Sinti Holocaust-slachtoffers uit Roermond. Een oorzaak daarvan is dat Sinti vóór de oorlog vaak rondtrokken van woonwagenkamp naar woonwagenkamp. De bevolkingsregistratie uit vroeger jaren is voor Sinti niet waterdicht. En door hun trekkend bestaan waren de banden met een woonplaats tamelijk los. Als een Sinto of Sintezza op doorreis in Roermond geboren was maar daar nooit gewoond had, was hij of zij dan een Roermondenaar?
Toch waren heel wat Sinti vóór en tijdens de oorlog voor kortere of langere tijd met Roermond verbonden. Van zo'n 25 Roermondse Sinti weten we inmiddels dat ze in concentratiekampen zijn omgekomen of vermoord. Een monument voor hen - zoals voor de Joden - is er nog niet. Daarom worden er nu plannen gemaakt om ook de Sinti-slachtoffers te eren met een Stolperstein.
De Sinti-bedevaart naar de Kapel in 't Zand vormt al sinds vele jaren een niet-tastbaar monument voor de slachtoffers.
Foto's: Bea en Dick Hoeks, 2007