Goed, het zijn niet allemaal middeleeuwse kastelen. Bovendien zijn twee van de middeleeuwse kastelen vervallen tot ruïnes, namelijk de Oudenborg in Merum en de Ouborg in Swalmen. Maar de Thooren en vooral Hillenraad stralen nog in volle glorie.
Middeleeuwse burcht met uitbreidingen
Kasteel Hillenraad heeft het aanzien van een gebouw uit de zeventiende of achttiende eeuw, maar de kern is ouder. Het kasteel wordt in 1380 voor het eerst in archiefstukken genoemd en was toen eigendom van de edelman Dirk van Oost. Deze kwam van kasteel Oost onder Maastricht en was op één of andere manier verwant met de heren van Swalmen. Hij wordt vanaf 1379 vermeld in Swalmen en koopt kort daarna ook het stamslot van de heren van Swalmen, dat nu bekend is als de Ouborg. Sindsdien is Hillenraad altijd in de familie gebleven. Wel kreeg die familie soms een andere naam door vererving in de vrouwelijke lijn.
Het oorspronkelijke gebouw had aan de achterkant een ronde toren. Die moest in de zeventiende eeuw plaats maken voor de aanbouw van een grote zaal. Later werden aan de zijkanten nog twee vleugels toegevoegd en uiteindelijk in de achttiende eeuw op de hoeken vier torens. Na de Franse tijd werd het kasteel niet meer door de familie bewoond en raakte het aardig in verval. Toen graaf Herman Wolff Metternich (1887-1956) Hillenraad in 1909 erfde, begon hij een grootscheepse restauratie. Hij redde het kasteel van de ondergang.
Oorlogen
Kastelen werden nu eenmaal gebouwd voor oorlogen. Ook Hillenraad raakte bij oorlogen betrokken, direct al in 1392. Maar over het algemeen heeft het kasteel weinig te lijden gehad van krijgsgeweld. De voorhof werd in 1577 in brand gestoken en mogelijk richtten soldaten ook in 1647 schade aan. Wel werd Hillenraad verschillende keren gebruikt als hoofdkwartier van allerlei bevelhebbers en legers. Willem van Oranje logeerde er tijdens zijn aanval op Roermond in 1572. Tijdens de Operatie Market Garden aan het eind van de Tweede Wereldoorlog verbleef generaal Hans von Obstfelder van het Duitse 86e Legerkorps met zijn staf in het kasteel.
Sportieve activiteiten
Graaf Wolff Metternich en zijn vrouw waren zeer betrokken bij de Swalmense gemeenschap. Ze traden onder meer op als gastheer en gastvrouw voor sportieve activiteiten. De graaf had een stoeterij waar hij shetlandpony’s fokte. Daardoor raakte hij betrokken bij de Swalmen-Roermondsche Ruiterclub. In 1932 liet hij in het kasteelbos een draf- en renbaan voor paardenwedstrijden met tribunes aanleggen. De eerste jaren werden de wedstrijden druk bezocht, mede door speciale programma-onderdelen zoals een ruitershow van Russische kozakken en struisvogelraces. Ook werden op de renbaan een keer autoraces verreden. Maar de belangstelling werd snel minder en in 1936 werd het terrein weer met bomen beplant.
Een traditie die het langer volhield was het schaatsen. Bij vorst werd de slotgracht als ijsbaan ingericht voor Swalmenaren en een select groepje Roermondenaren (leden van Roermondsche IJsclub en leerlingen van het Bisschoppelijk College). Er werd dan gezorgd voor verlichting, grammofoonmuziek en een koek-en-zopiekraampje.
Verder werd jaarlijks op een zondag aan het eind van oktober de Sint-Hubertusmis opgedragen op de binnenplaats van het kasteel. Daarbij werden onder meer jagers en jachthonden gezegend en zorgden jachthoornblazers voor muziek. Aan deze traditie kwam in 2017 een eind.
Kasteel Hillenraad is één van de mooiste historische gebouwen in de gemeente Roermond, maar geen toeristische bezienswaardigheid. Het kasteel is in privébezit en niet toegankelijk voor publiek.
Ontleend aan: www.loegiesen.nl/toponiemen/KasteelHillenraad.htm.
Grote afbeelding: Kasteel Hillenraad in 2008. Foto: Bert Kaufmann / Wikimedia Commons.