Wat bewaard bleef
Stadsbranden, bombardementen in de Tweede Wereldoorlog en na-oorlogse sloop- en bouwwoede hebben maar weinig overgelaten van de laatmiddeleeuwse huizen in Roermond. Het fraaie gotische huis in de Brugstraat springt direct in het oog, maar verder moet je goed zoeken. De gevel van voormalig restaurant Het Gesprek in de Luifelstraat is bovenaan nog oud. Tegenover de kathedraaI in de Grotekerkstraat staat de vroegere Latijnse school met torentje, ingepakt in een laag cement. Aan de Kraanpoort bleef een brede zijgevel met een rand van halfronde boogjes bewaard. Op de hoek van de Bethlehemstraat en de Voogdijstraat is de onderverdieping van een gotisch huis blijven staan. En wat bijna niemand weet: de achterkant van het pand Zwartbroekstraat 1B, niet te zien vanaf de straat, heeft nog een gevel en een deuromlijsting uit de middeleeuwen.
‘Gezicht op de Markt’ (1744)
Jan de Beijer tekende ooit stads- en dorpsgezichten in de Nederlanden en aangrenzende landen. Roermond bezocht hij verschillende keren. Bekend is zijn ‘Gezicht op de Markt’ uit 1744; heel wat Roermondenaren hebben er thuis een reproductie van. De aquarel toont een Roermonds straatbeeld uit de achttiende eeuw. Aan de bouwstijl is te zien dat de meeste huizen ouder zijn: uit de late middeleeuwen en de zestiende eeuw. Maar de aquarel is van afstand gemaakt en details zijn helaas niet te zien.
Oude tekeningen herontdekt
Details zijn wél te zien op de tekening die Will Steeghs op internet ontdekte. Hierop beeldde Henry William Brewer twee oude Roermondse en twee oude Venlose gevels af. De tekening verscheen in het Engelse bouwtijdschrift The Builder van 18 maart 1871. De eerste Roermondse gevel was bekend (het gotische huis in de Brugstraat), de twee niet. Na wat puzzelen en vergelijken bleek het te gaan om de oorspronkelijke gevel van de rond 1980 gesloopte meubelwinkel Brons Eiken in de Luifelstraat.
Enthousiast geworden besloot Steeghs verder te zoeken. Zo vond hij een blad van de architect Oscar Leeuw met tekeningen van drie verdwenen gevels in de Luifelstraat en de Neerstraat.
Leeuw maakte ook nog een vierde tekening van het huis in de Brugstraat. Ze dateren waarschijnlijk uit de jaren 1880-1885.
Een andere vondst was een tijdschriftartikel uit 1896 over Roermondse huizen uit de zestiende eeuw van de Duitse kunsthistoricus Joseph Braun met vier geveltekeningen. Verder kwamen er nog wat losse tekeningen aan het licht.
Kleefs-Gelderse stijl
Al die tekeningen geven samen een beeld van het Roermondse woonhuis in de vijftiende en zestiende eeuw. Vensters geplaatst in gevelnissen met bovenaan allerlei boogjes. Kruisvormige kozijnen, opgebouwd uit gemetselde segmentboogjes. Trapgevels met pinakels die een kwartslag gedraaid zijn. En geen natuursteen, alles in baksteen. De stijl is niet Maaslands, weten we nu. Het blijkt dat Roermond het uiterste zuiden vormde van het gebied van de Kleefs-Gelderse bouwstijl, dat zich uitstrekte van het huidige Noord-Limburg tot net in Overijssel.
Grote afbeelding: Tekening van Henry William Brewer (1871) met links het gotische huis (Brugstraat 7) en rechts het huis Luifelstraat 3a. Het rechterhuis is rond 1980 gesloopt.