Johannes Welfflin uit het Tsjechische marktstadje Nepomuk was een priester in de veertiende eeuw. Hij werd vicaris-generaal van de aartsbisschop van Praag en viel op door zijn boeiende preken. Niet alleen bij veel gelovigen, maar ook bij de Tsjechische koning Václav IV. En dat liep niet goed af.
Machtsspelletjes
Václav was een achterdochtige tiran. Hij was in conflict met Johannes’ baas, de aartsbisschop van Praag. Dus probeerde hij Johannes in te palmen met een baan aan het hof en allerlei voorrechten. Maar de priester voelde nattigheid en wilde alleen aan het hof komen als biechtvader van de koningin. Een paar jaar later liep het conflict tussen de koning en de aartsbisschop uit de hand. De koning wilde het aartsbisdom Praag verkleinen, maar Johannes stak daar een stokje voor. En volgens het gerucht speelde er nog iets anders. De koning wilde weten of zijn vrouw een minnaar had, maar de priester weigerde te verklappen of de koningin hem daarover iets had gebiecht, zo werd verteld.
De wraak van de koning
Op 20 maart 1393 werd Johannes Nepomucenus gearresteerd en gefolterd. Eerst werd hij aan zijn linker- en rechterzij verbrand. Vervolgens werden zijn armen op zijn rug, en zijn voeten achterlangs aan zijn hoofd vastgebonden en kreeg hij een stuk hout in zijn mond. Als een menselijk wagenwiel werd hij halfdood door de straten van Praag gerold en vanaf de Karelsbrug in de Moldau gegooid. Zijn verminkte lijk kwam bovendrijven en werd door gelovigen naar de kerk gebracht waar hij altijd preekte. De koning moest knarsetandend toestaan dat het lichaam daarna werd bijgezet in de kathedraal van Praag.
Rivierheilige
De Karelsbrug is tegenwoordig bekend om de vele standbeelden, maar in de middeleeuwen waren die er nog niet. Het eerste beeld dat op de brug verscheen, was het beeld van Johannes Nepomucenus – in 1693, 300 jaar na zijn gewelddadige dood. In 1729 werd hij heilig verklaard. Hij wordt vereerd als beschermer van Tsjechië, van het biechtgeheim en het zwijgen, van bruggen, drenkelingen, schippers en mensen die bedreigd worden door overstromingen.
Ook in de voormalige Zuidelijke Nederlanden (het huidige België en het grootste deel van Nederlands Limburg) was Johannes Nepomucenus populair. Er staan Nepomucenusbeelden op bruggen in Kortrijk, Brugge en Malmedy en op andere plaatsen in België. In Limburg is het redemptoristenklooster van Wittem aan hem gewijd. En natuurlijk de brug in Swalmen en het wegkapelletje in Ool.
Grote foto (Karelsbrug Praag): A. Savin / Wikimedia Commons.