Door John Vaessen
Bij het betreden van het protestantse gedeelte van het Oude Kerkhof in Roermond valt onmiddellijk het grafmonument met de grote opengeslagen Statenbijbel op, gemaakt naar een originele bijbel afkomstig uit het voormalige kasteel Walburg te Ohé en Laak. Enkele leden van de predikantenfamilie Begemann hebben er hun laatste rustplaats.
Uit het huwelijk tussen de in Detmold (D) geboren Simon Hendrik Anton Begemann (1766-1790) en Lutgera Waten (1770-1835) werden elf kinderen geboren. De eerstgeborene was Jacobus Waten Begemann (1791-1857), ter wereld gekomen in Lippenhuizen (Friesland), die in 1817 in het huwelijk zou treden met de in 1797 te Stevensweert geboren Louise Wilhelmina van der Leeuw. Hij studeerde theologie in Utrecht en Groningen, was van 1817 tot 1825 garnizoenspredikant in Stevensweert en van 1825 tot 1857 vervulde hij die functie in Roermond. Begemann woonde in Roermond aan de Bakkerstraat. Bij Koninklijk Besluit van 15 januari 1817 werd de garnizoensgemeente van Stevensweert samengevoegd met die van Roermond. De ‘krachtfiguur’ Begemann pleitte onvermoeibaar voor een eigen Nederlands Hervormde gemeente met kerkgebouw in de bisschopsstad. Hij was het in eerste instantie niet eens met het voorstel van hogerhand de in verval geraakte Minderbroederskerk, die dienst gedaan had als paardenstal en hooiopslagplaats, hiervoor in gebruik te nemen. Begemann was voornemens de oude kerk te laten afbreken en met hetzelfde materiaal een kleinere kerk te laten bouwen, zoals hij dat ook in Stevensweert gedaan had. Ondanks hevige protesten van katholieke zijde werd in 1820 toch, wederom bij Koninklijk Besluit, bepaald dat de van oorsprong katholieke Minderbroederskerk in gebruik genomen zou worden als protestantse kerk. Vanaf 1847 werd een deel ervan ingericht als leslokaal. Vervolgens richtte Begemann in 1850 een protestantse zangvereniging op, enkele jaren later gevolgd door een kinderbewaarschool. Het gebouw links naast de kerk, het huidige ontmoetingscentrum, werd in 1898 in gebruik genomen als zondagsschool, later protestantse school.
Caroline von Hompesch-Rürich
Broer Christoph Georg Sigismund Begemann (1798-1878), geboren in het Groningse Vlagtwedde, werd evenals bijna al zijn broers en zussen ook predikant en trouwde in 1830 met de uit Elberfeld (Wuppertal) afkomstige Emilie de Wijs (1812-1861). Beiden hebben hun laatste rustplaats in Stevensweert. Een zoon van het echtpaar Begemann-De Wijs was ds. Aemelius (Emile) Begemann (1850-1914), geboren in Stevensweert en overleden te Obbicht. Na de vroege dood van zijn eerste echtgenote Trijntje Zijp huwde Aemelius in 1901 te Nijmegen opnieuw, nu met gravin Caroline Josephine Hermine Eleonora Arnaille Adolphina von Hompesch-Rürich (1861-1918). Zij bewoonde kasteel Obbicht en ook voor haar was dit haar tweede huwelijk. Zij werd geboren op kasteel Walburg te Ohé en Laak en was de weduwe van baron Ulysses Karl August Edwin Edgard Dirckinck von Holmfeld (1833-1895), geboren in Kopenhagen, overleden te Obbicht en begraven in Kiel (D). De teraardebestelling van de gravin in 1918 op de Nederlands Hervormde begraafplaats te Roermond vond plaats op maandag 29 juli om 15.00 uur vanaf het voormalige Munsterhotel aan het Munsterplein.
Vincent van Gogh
In 1804 werd te Norg een nog jongere broer van Jacob Waten Begemann, Willem Lodewijk Begemann, geboren, die in 1829 de uit Warmond afkomstige Amalia Schröter (1806-1877) tot zijn echtgenote nam. Hij werd predikant in Nuenen en was aldaar de buurman van dominee Van Gogh, de vader van de schilder Vincent van Gogh. Eén van zijn kinderen was de 1841 geboren Margaretha Carolina (Margôt) Begemann. In 1883 kreeg zij een verhouding met haar buurjongen Vincent. Van een huwelijk kwam het niet, omdat de wederzijdse families zich fel tegen deze verbintenis verzetten. Een mislukte poging tot zelfmoord van Margôt, die twaalf jaar ouder was dan Vincent, was het resultaat. In 1907 overleed Margôt in Den Haag, alwaar zij begraven werd op begraafplaats Nieuw Eyckenduynen. Haar inmiddels sterk verwaarloosde graf is er nog aanwezig.
Ontleend aan John Vaessen, ‘Dood, maar niet vergeten’. Graven en grafkelders op ‘den Aje Kirkhaof’ in Roermond (Roermond 2019)
Foto’s: afbeelding Jacob Waten Begemann met bijbel: consistoriekamer van de Protestantse Gemeente Roermond; grafmonument op Oude Kerkhof: John Vaessen