Door John Vaessen
In een artikel over de Roermondse ‘kermisadel’ mogen de kermisexploitanten Schulte en Kunkels uiteraard niet ontbreken. Hun gemeenschappelijk raakvlak was dat beide ondernemers onder meer met een danstent of danssalon reisden, vroeger een zeer populaire, door volwassenen graag bezochte attractie.
Fritz Schulte (1876-1943) was afkomstig uit Münster (D), waar zijn vader smid was. Zoon Fritz werd er Lackierer, een gespecialiseerd huisschilder. Aangetrokken door – in vergelijking met zijn geboortestad – betere economische omstandigheden vestigde hij zich als beginnend kermisexploitant in Roermond, hetgeen uiteindelijk in 1927 resulteerde in de aankoop van een mobiele danstent, waarvan het interieur voorzien was van vele spiegels. Bij het Roermonds publiek werd deze attractie destijds bekend onder de naam ‘de Sjpeegeltent van Schulte’. Bij een danstent behoorde uiteraard een orgel, maar soms ook levende muziek. Fritz Schulte trad in het huwelijk met de Roermondse Helena Herregodts (1880-1952), die hem acht kinderen schonk. Eén van hun dochters was Josephine (Fien) Schulte, die later zou trouwen met de befaamde photograph d’art Mathieu Koch. De danssalon kreeg mede bekendheid doordat het front ervan in 1930 door de Roermondse kunstenaar Leo Franssen (1905-1990) beschilderd werd met een voor die tijd – in de ogen van ‘nette luuj’ – té frivool impressionistisch danstafereel. De glazenier Joep Nicolas was echter een en al bewondering voor deze creatie, hetgeen de doorbraak van de schilder Franssen betekende. In 1931 brandde de danstent tijdens een kermis in Vlijmen door brandstichting grotendeels af. In datzelfde jaar vestigde Fritz Schulte zich aan de Schuitenberg 24a, waar hij een autostalling en een opslagplaats voor kermisattributen uitbaatte. Op dit adres is heden ten dage garagebedrijf Van Horne gevestigd. Het echtpaar Schulte-Herregodts is begraven op het Oude Kerkhof te Roermond.
Eén van de bekendste kermisexploitanten was de in Roermond geboren ‘Hannes’ Kunkels (1876-1949), jongste uit een gezin van dertien kinderen. Reeds in 1906 presenteerde hij een nieuwe attractie, de tobogan, een glij- of ‘roetsjbaan’. Een in het Roermonds dialect geschreven lied getiteld ‘Kunkels Roetsjbaan’ herinnert nog aan dit spektakel. Naast carrousels en vliegmolens had hij elektrische botsauto’s, in die tijd een primeur op de Nederlandse kermissen. In datzelfde jaar trad Kunkels in het huwelijk met Catharina van Bergen (1882-1934), zus van Lerang, Max en Barbara van Bergen. Uit deze verbintenis werden negen kinderen geboren. Na het overlijden van zijn eerste vrouw huwde ‘Hannes’ Kunkels nog twee maal. De naam Kunkels is echter het meest verbonden aan zijn imposante danstent met een front van achttien meter, waarin het zeer bekende Kunkels-orgel stond opgesteld. Het was in 1909 te Parijs gebouwd en destijds het grootste concertorgel in Europa. In 1930 werd het in opdracht van de familie verbouwd en voorzien van een art-decofront. In 2007 is het orgel door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen aangewezen als ‘beschermd voorwerp tot behoud van cultuurbezit’. Het is te bewonderen in het Draaiorgelmuseum te Haarlem. Ook de, na bijna een eeuw, nog in zeer goede staat verkerende danssalon bestaat nog en wordt met enige regelmaat verhuurd door de nieuwe eigenaar. Het echtpaar Kunkels-Van Bergen rust eveneens op het Oude Kerkhof en wel in een graf met een bronzen statue, vervaardigd door de bronsgieterij Martin & Piltzing te Berlijn.
Niet alle uit Roermond afkomstige kermisexploitanten zijn in de afleveringen over de Roermondse ‘kermisadel’ de revue gepasseerd. Ook namen als Beaumont, Graat, Hinzen, Hoefnagels, Lahnstein, Lutgens, Peeters en Stuy verdienen het genoemd te worden. Samenvattend kan vermeld wonen dat Roermond al vóór 1900 gedurende vele jaren de residentie of overwinteringsplaats voor vele kermisreizigers was en beschouwd kan worden als dé bakermat van het kermisvermaak in Nederland.
Ontleend aan John Vaessen, ‘Dood, maar niet vergeten’. Graven en grafkelders op ‘den Aje Kirkhaof’ in Roermond (Roermond 2019)
Foto’s: Gemeentearchief Roermond, archieven Ruud Kunkels, Ruud Lamboo Louwarts, John Vaessen