De plastic kuipjes werden overal stroomafwaarts langs de Maas teruggevonden. In Roermond, maar ook in de Biesbosch. Een deel is uiteindelijk in de Noordzee terechtgekomen. Omdat de kuipjes herkenbaar zijn en allemaal op dezelfde plaats en op hetzelfde moment in de rivier zijn beland, leert de verspreiding ons veel over de afvalstromen in de Maas.

Historiehuis-expositie ‘Stroomafwaarts’

De Belgische boterkuipjes zijn één van de oude en nieuwe vondsten in de Maas die belicht worden in de tentoonstelling ‘Stroomafwaarts’ in het Historiehuis. Al duizenden jaren leven er mensen langs de Maas. Spullen die zij verliezen of vergeten, worden door de stroming meegenomen. Ze spoelen ergens verderop weer aan of belanden in zee. Soms gooien mensen bewust iets in het water, als offer aan de goden. Of uit luiheid of baldadigheid. Ooit verdween een Romeins tempelcomplex bij hoog water in de Maas. Eeuwen later doken alleen een altaarsteen en een paar brokstukken weer op, tijdens baggerwerkzaamheden. Bij de overstroming van 1993 werden meubels, wasmachines, rollen vloerbedekking en caravans op allerlei plaatsen door de Maas opgeslokt en onder meer bij Herten weer uitgespuwd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog belandde zelfs een complete Duitse tank door remproblemen in Maas. Andere vondsten zijn juist klein en komen heel vaak voor, zoals vistuig van sportvissers.
In de expositie komen al deze gevallen aan bod, van prehistorische gebruiksvoorwerpen tot wegwerpaanstekers met reclamebedrukking. Als bezoeker bekijk je de vondsten door de bril van de archeoloog. Archeologen maakt het niet uit hoe oud iets is: elke vondst kan op dezelfde manier onderzocht worden, met dezelfde technieken en min of meer dezelfde vraagstellingen.

Plastic en wegwerp

Overstromingen zijn er altijd geweest. Zolang er mensen langs de Maas leven, laten ze spullen achter langs de oevers en gooien ze afval in het water. Maar er zijn wel verschillen tussen vondsten van vroeger en vondsten van nu. Wij verbruiken tegenwoordig enorme hoeveelheden verpakkingen en wergwerpartikelen, zoals blikjes, gasaanstekers, flessen, drinkrietjes, wattenstaafjes en single use bestek voor een barbecue aan het water. Het grootste deel van dat afval is plastic. Plastic vergaat niet, maar blijft steken in de bek of de maag van dieren. Of het wordt meegevoerd tot buiten het bereik van onze reinigingsdiensten. De Belgische boterkuipjes zullen langzaam verpulveren tot microdeeltjes en deel gaan uitmaken van de plasticsoep die onze oceanen vervuilt, tot aan de Noordpool toe. Een deel van deze microdeeltjes komt via ons voedsel terecht in ons bloed. De tentoonstelling in het Historiehuis brengt ook deze verontrustende kant van de vondsten in de Maas in beeld.

Belgische boterkuipjes in de Maas als 'gidsfossiel'

Historisch Platform 2023

De tentoonstelling in het Historiehuis is samengesteld door archeoloog Dwayne Beckers. Hij vertelt erover in één van de vijf korte lezingen tijdens de komende jaarbijeenkomst van het Historisch Platform Roermond op 24 mei vanaf 19.30 uur in het Royal Theater. Iedereen is welkom, de toegang is gratis, aanmelding via gemeentearchief@roermond.nl is verplicht.

Foto’s: Dwayne Beckers.