Bijeengejaagd, vermoord, doodgejakkerd

Vanaf 27 oktober 1941 werden alle woonwagenbewoners in Nederland geconcentreerd in 27 verzamelkampen. Op dat moment stonden er in Roermond meer dan 50 Sinti ingeschreven. Najaar 1941 vertrokken de meesten naar verzamelkampen in Eindhoven, Den Haag, Helmond en Den Bosch. Enkelen staken de grens over naar België in de hoop daar veilig te zijn. Eén gezin wist tot mei 1943 uit de handen van de instanties te blijven, in een huurwoning aan de Kruisherenstraat.
De landelijke ‘zigeunerrazzia’ van 16 mei 1944 was verwoestend. 245 Sinti, Roma en hun partners werden die dag gevangen gezet in Westerbork. Drie dagen later gingen ze op transport naar Auschwitz. In België waren al op 15 januari 1994 354 personen uit België, Noord-Frankrijk en Nederland vanuit Mechelen naar Auschwitz gedeporteerd.
Van beide groepen samen overleefden maar zo’n 40 mensen de vernietigings- en werkkampen. Het Zigeunerlager in Auschwitz werd ‘geruimd’ in de nacht van 31 juli op 1 augustus en/of in de nacht van 2 op 3 augustus 1994. (De bronnen spreken elkaar tegen wat betreft de precieze datum.) De laatste 3000 Roma en Sinti zijn toen vergast. Sommigen verzetten of verstopten zich en werden doodgeslagen of doodgeschoten. De sterken en gezonden waren eerder al overgebracht naar werkkampen zoals Mittelbau-Dora en Ellrich (voor mannen) of Ravensbrück (voor vrouwen). Alleen een klein deel van deze dwangarbeiders en -arbeidsters heeft daar de oorlog overleefd. 

Voorlopige namenlijst

Het onderzoek naar de vervolgingsslachtoffers van de nazi’s is nog altijd niet afgesloten. Dat geldt speciaal voor de Sinti en Roma. Er is alleen een voorlopige namenlijst van Roermondse Sinti die door het naziregime om het leven zijn gebracht. Roma-slachtoffers uit Roermond zijn niet bekend.

Slachtoffers die in Roermond gewoond hebben 

  1. Joseph Willebrordus Bamberger (* Ammerzoden 10- of 16-06-1896, † Midden-Europa 31-03-1944),
  2. zijn vrouw Elisa Weiss (* Aken (D) 12-12-1908, † Ravensbrück?)
  3. en hun zoon Josef Peter Bamberger (* Roermond 30-08-1931, † Midden-Europa 1944/1945).
    De vader was (met het gezin van zijn ouders) gevestigd in Maasniel vanaf 12-12-1925 (woonwagenstaanplaats Gebroek) en in Roermond vanaf 27-08-1929 (woonwagenstaanplaats Gebroek) tot 15-11-1941. De ouders en hun zoon werden gearresteerd in België, de twee dochters ontkwamen aan vervolging.
  4. Louisa Meinhardt-Grasmuk (* Immighausen (D) 12-12-1874 of 12-01-1877, † Auschwitz tussen 31-07- en 03-08-1944)
  5. en haar kinderen Eva Meinhardt (* Hitzkirchen (D) 11-, 12- of 17-11-1898, † Auschwitz 03-07-1944; zie hierna),
  6. Ludawicus Baptizatum Meinhardt (Ludwig) (* Orsbach bij Laurensberg (D) 02-10-1909, † Midden-Europa 01-10-1944),
  7. Caspar Melchior Balthazar Meinhardt (* Echt 06-01-1912, † Mittelbau-Dora 15-10-1944),
  8. Willem Meinhardt (* Nibbixwoud 12-03-1913, † Auschwitz tussen 31-07- en 03-08-1944)
  9. en Barbara (Labora) Meinhardt (* Noord-Scharwoude 09-06-1918, † Midden-Europa 1944/1945).
    De familie Meinhardt was gevestigd in Maasniel van 30-12-1920 tot 1930. Twee zonen van Ludwig overleefden de kampen, drie of vier andere kwamen om, net als de man en dochter van Labora. Een andere broer van Ludwig, Caspar, Willem en Labora werd zelf niet gedeporteerd, maar zijn vrouw en één of twee kinderen kwamen om.

  10. Friedrich Steinbach (* Amsterdam 30-12-1883, † Auschwitz tussen 31-07- en 03-08-1944), muzikant,
  11. zijn vrouw Rosa Bemer (* Breslau, nu Wrocław (PL) 22-12-1887, † Auschwitz tussen 31-07- en 03-08-1944)
  12. en hun kinderen Maria Steinbach (* Kerkrade 10-05-1916, † Auschwitz tussen 31-07- en 03-08-1944)
  13. en Friedrich Steinbach (* Leyenbroek/Sittard 20-06-1918, † Duitsland 27-03-1945).
    Het gezin was gevestigd op het woonwagenkamp van Roermond van 29-06-1938 tot 12-12-1939. Ook een kleinzoon (geboren na de Roermondse tijd van de familie) kwam om. Twee andere kinderen ontkwamen aan vervolging.

  14. Anna Steinbach (* Langensalza (D) of Amsterdam 24-3-1916, † Auschwitz tussen 31-07- en 03-08-1944)
  15. en haar dochtertje Anna Steinbach (* Roermond 11-02-1943, † Auschwitz tussen 31-07- en 03-08-1944).
    Anna was (met het gezin van haar ouders) ingeschreven in Roermond van 10-04-1942 tot 10-08-1942. Haar dochtertje werd geboren in de woning van haar ouders, Kruisherenstraat 12.

  16. Karolina Weiss alias Bamberger (* Jessen (D) 02-05-1867, † Auschwitz 16-05-1944), koopvrouw.
  17. Karolina’s dochter Liesebetha Weiss (* Hochstetten (D) 22-03-1898, † Midden-Europa 1944/1945).
  18. Karolina’s zoon Wilhelm Weiss (* Oberkalbach (D) 26-08-1899, † Midden-Europa 1944/1945), muzikant,
    diens vrouw Eva Meinhardt (hiervoor al vermeld)
  19. en hun kinderen Heinrich Weiss (* Bussum 01-05-1928, † Ellrich 16-03-1945),
  20. Elisa Weiss (* Roermond 20-04-1930, † Midden-Europa 1944/1945),
  21. Peter Weiss (* Eindhoven 08- of 09-03-1932, † Midden-Europa 1944/1945),
  22. Victoria Weiss (* Sittard 14-12-1933, † Midden-Europa 1944/1945)
  23. en Adam Weiss (* ’s-Hertogenbosch 05-07-1937, † Midden-Europa 1944/1945).
    De familie van Karolina Weiss (nummers 16 t/m 23) was van 05-04-1931 tot 15-11-1941 gevestigd op het woonwagenkamp van Roermond. Ze werden opgepakt in België. Twee zonen van Wilhelm zagen dit vanuit de verte gebeuren en konden vluchten. Twee getrouwde dochters ontkwamen aan vervolging, net als Wilhelms oudste broer en zijn gezin.

Slachtoffers die alleen in Roermond geboren zijn 

  1. Karel Hendrik Grünholz, bij geboorte aangegeven met de achternaam Groenhout (* Roermond 08-03-1914, † Ellrich 10- of 11-01-1945)
  2. en Albert Grünholz (* Roermond 02-08-1920, † Ellrich 19-02-1945)


Foto: Michael Zacharz / Wikimedia Commons.