Sinds 1982
Hannes Weiss was in de jaren zestig van de vorige eeuw de leider van Sinti-bedevaarten in West-Europa. Maar hij wilde graag ook een Mariabedevaart voor de Sinti in Nederland, want Maria was, zoals hij zei, voor hem zijn tweede moeder. In 1982 organiseerde bij samen met een andere Sinto, Dirk Wagner, en pater Jan van der Zandt van het PWN (Pastoraat Woonwagenbewoners, Sinti en Roma in Nederland) de eerste Sinti-bedevaart naar de Kapel in ’t Zand. Eerst was dat een soort tussenstop op weg naar Banneux, een druk bezocht Maria-bedevaartsoord in de Luikse Ardennen. Maar al gauw kreeg de bedevaart naar de kapel een eigen plek in de culturele tradities van de Sinti. Weiss bleef tot zijn dood de onbetwiste leider van de bedevaart.
Vier dagen
Iedere zomer in een weekend in juli komen Sinti-families voor vier dagen naar Roermond met hun caravans en campers. Het weekend begint met een gebedsdienst rond een kampvuur. De wagens worden gezegend. Zes mannen en jongens dragen een Mariabeeld naar de Kapel in ’t Zand, waar in het Kruiswegpark een rondgang met gebed plaatsvindt. Daar wordt speciaal stilgestaan bij de slachtoffers van de Sinti-vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De bedevaart eindigt op zondag met een eucharistieverering in de open lucht, ook in het Kruiswegpark, of bij slecht weer in de kapel. De programma-onderdelen worden opgeluisterd met muziek van Sinti-muzikanten. Daaronder zijn soms topartiesten zoals gitarist Paulus Schäfer en violist Wattie Rosenberg. ‘Burgers’ zijn tijdens het hele weekend van harte welkom.
Hannes Weiss, getekend door de oorlog
Hannes Weiss overleefde de Sinti-vervolging van de nazi’s. Dankzij zijn lef wist hij familieleden uit de handen van de Nederlandse politie te houden. Maar hij maakte ook van dichtbij mee hoe familieleden werden opgepakt of zich vrijwillig meldden. Ze keerden nooit meer terug.
Die ervaringen bepaalden hoe hij in het leven stond. Hij gaf zijn zeven kinderen mee niemand te vertrouwen buiten hun eigen mensen. Al heel jong leerden ze zich onzichtbaar te maken, niet op te vallen. Ze moesten op vechtsporten als judo en boksen en leerden al vroeg, soms nog maar zes jaar oud, hoe ze pistolen en geweren moesten onderhouden en gebruiken – om zich te verdedigen, mocht het nodig zijn.
Tegelijk was Weiss een onvermoeibare bruggenbouwer. Hij maakte de Sinticultuur bekend in de Nederlandse samenleving en bracht de Sinti en de burgergemeenschap steeds weer met elkaar in contact. Een kenmerkende uitspraak van hem was: ‘Samen, zonder onderscheid des persoons, zo hoort het toch ook?’ Vanwege zijn bijzondere verdiensten kreeg hij de pauselijke onderscheiding Pro Ecclesia et Pontifice (1998) en in Roermond de Jaarprijs van de Stichting 1443 (2008).
Er worden plannen gemaakt voor een monument voor de vergeten Roermondse Sinti-slachtoffers van de naziterreur.
Van zo’n 25 Roermondse Sinti weten we inmiddels dat ze in concentratiekampen zijn vermoord.
Grote foto: Stichting Kruiswegpark.